एमालेमा पहिरो, माओवादीमा ओइरो ? डा. डिल्लीराज खनाललको प्रेस विज्ञप्ति

नागरिक सर्वोच्चता कायम गर्नएकीकृत नेकपा माओवादीको नेतृत्वमा रहेको सरकारले राजीनामा दिएपछि विदेशी दलाल र प्रतिक्रियावादीका साथै नेपाली काँग्रेसको बुईचढेर एमाले सत्ताको बागडोर सम्हाल्न पुगेपछि पार्टीतहसनहस हुने भएको छ ।

एमाले पार्टीभित्रकै राष्ट्रवादी र नागरिक सर्वोच्चताका पक्षधर स्वाभिमानी कार्यकर्ताहरू पार्टीदेशी, विदेशी प्रक्रियावादीहरूको चङ्गुलमा फसेको बताउँदै सच्चा कम्युनिस्ट एकीकृत नेकपा माओवादी मात्र भएको ठहर गर्दैमाओवादीमा प्रवेश गर्नथालेपछि एमालेमा ठूलो पहिरो जाने क्रम सुरु भएको छ भने एकीकृत नेकपा माओवादीमा सच्चा राष्ट्रवादी र नागरिक सर्वोच्चताका पक्षधर नेता तथा कार्यकर्ताको ओइरो नै लाग्न थालेको छ ।

एमालेले कम्युनिस्टको नाममा प्रतिक्रियावादीको सेवा गरेको ठहर गर्दैएमालेका वरिष्ठ अर्थशास्त्री तथा तत्कालीन प्रतिनिधिसभा सदस्य डा. डिल्लीराज खनालले एमाले परित्याग गरी एकीकृत नेकपा माओवादीमा प्रवेश गर्नुभएको छ । आफू नेकपा एमालेको कार्यदिशाबाट पटक्कै सन्तुष्ट नभएको र एमाले कम्युनिस्ट आचरण त्यागिसकेकाले एमाले परित्याग गर्नुपरेको बताउनुभएको छ ।

नागरिक सर्वोच्चताविरुद्ध प्रतिक्रियावादी र यथास्थितिवादीहरूसँग साँगठाँग गरी सरकार बनाएकोले उसलाईकम्युनिस्ट भन्ने कुनै अधिकार नभएको उहाँको धारणा थियो । यसै क्रममा डा. डिल्लीराज खनाललाईमाओवादीका अध्यक्ष एवंगणतान्त्रिक नेपालका प्रथम प्रधानमन्त्री प्रचण्डले गत बिहीबार आयोजित एक कार्यक्रममा अविर र माला लगाईपार्टीमा प्रवेश गराउनुभएको थियो । डा. डिल्लीराज खनालले बद्लिँदो परिवेशअनुरूप एमालेले कार्यगर्ननसकेको बताउँदै वर्तमान समयमा एकीकृत नेकपा माओवादी मात्र देश र जनताप्रति प्रतिबद्ध भएकोले आफू एकीकृत नेकपा माओवादीमा प्रवेश गर्नुपरेको प्रेस विज्ञप्तिमार्फत्जनाउनुभएको छ ।


डा. डिल्लीराज खनाललको प्रेस विज्ञप्ति यसप्रकार छ-

सफल दोस्रो ऐतिहासिक जनआन्दोलनपश्चात्मुलुकमा ठूलो परिवर्तनहरू भएका छन्र सायदै समकालीन इतिहासमा यस्ता परिवर्तनहरू यति छिटो भएका उदाहरणहरू होलान्। मुलुकबाट राजतन्त्र समाप्त भएको छ । ज्यादै समावेशी प्रकृतिको संविधानसभाको निर्माण भईमुलुक नयाँ संविधान बनाउने प्रक्रियामा अघि बढिरहेको छ ।

हामी सच्चा लोकतन्त्रको स्थापना गर्नेलक्ष्यसहित एकात्मक शासन प्रणालीको अन्त्य र संघीय प्रणालीको स्थापनाका लागि छलफल र गृहकार्यमा व्यस्त छौँ । यी युगान्तकारी परिवर्तनका लागि जनविद्रोह हुँदै शान्तिपूर्णजनआन्दोलनमा निर्णायक भूमिका खेलेको तत्कालिक नेकपा -माओवादी) लाई संविधानसभामा अत्यधिक मत दिईअगुवाईको भूमिका निर्वाह गर्नेजनताले अभिमत दिएका छन्। यसैको परिणामस्वरूप संविधानसभा निर्वाचनको केही समयपछि उसैको नेतृत्वमा सरकार सञ्चालन, तमाम मुलुकका राजनीतिक र अन्य मुद्दामा सम्बोधन, शान्तिप्रक्रियाको सुदृढीकरण र संविधान निर्माण कार्य सम्पन्न हुँदै आएको थियो । तर, विगत केही समयदेखिका पछिल्ला सिर्जित राजनीतिक घटनाक्रमहरूका कारण उसको नेतृत्वको सरकारले परित्याग गर्नुपर्नेअवस्था निर्माण भयो ।

त्यसबाट सदियौँदेखिको संरचनागत र सामाजिक द्वन्द्व हुने हो कि भन्ने खतरा बढेको छ । यो बेला मुलुकको वामशक्तिको रूपमा स्थापित नेकपा -एमाले) सरकारबाट हटी राष्ट्रपतिलाईअसंवैधानिक कदम चाल्न उक्साउने कार्यमा संलग्न हुने तथा मुलुकका यथास्थितिवादी शक्तिहरूसँग साँगठाँग गर्दै सरकारकै नेतृत्व गर्नेकार्यगर्दैछ । यो कम्युनिस्ट आदर्शर पार्टीको आठौँ महाधिवेशनबाट पारित राजनीतिक प्रस्तावको विपरीत भएको पुष्टि हुन गएको छ । उसका कदमहरू दोस्रो ऐतिहासिक जनआन्दोलनको मर्मर भावना तथा संविधानसभामा जनताका अभिमतद्वारा नागरिक सर्वोच्चता सुदृढ गर्नेभावनाविपरीत छ । यसका गतिविधिहरू राष्ट्रिय स्वाधीनता र राष्ट्रिय सम्मानप्रतिको प्रतिबद्धताविपरीत देखिन पुगेका छन्। यसको स्थितिमा नेकपा एमालेमै बसेर काम गर्नु कम्युनिस्ट आदर्शर मान्यताविपरीत हुने निष्कर्षनिकाली म नेकपा एमाले पार्टीपरित्याग गर्नेटुङ्गोमा पुगेको छु ।

म ८-९ कक्षामा पढ्दादेखि नै पुष्पलाल समूहमा संगठित भईवामआन्दोलनमा सक्रिय हुँदै आएको थिएँ । अर्घाखाँचीमा २०२८/२९ सालतिर सामन्ती शोषणका विरुद्धको अभियानमा लाग्दा थुनुवामा समेत परेको थिएँ । २०३२ सालको विद्यार्थीआन्दोलनमा मेरो सक्रिय सहभागिता रहिआएको थियो ।

२०४६ सालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा आˆनो ठाउँबाट सक्दो भूमिका खेलेको थिएँ । २०४६ सालको परिवर्तनपछि २०४७ सालमा माले र त्यसपछि नेकपा एमालेको संगठित सदस्य भईअविछिन्नरूपमा पार्टीका विभिन्न जिम्मा लिई सक्रियताका साथ काम गरिरहेको थिएँ । नेकपा एमालेको पाँचौँ महाधिवेशनबाट पारित जनताको बहुदलीय जनवादको कार्यक्रमको आर्थिक पक्ष निर्माणदेखि पार्टीको आर्थिक फाँटमा महत्वपूर्णभूमिका खेल्दै आएको थिएँ । २०५१ सालमा बनेको एमालेको अल्पमतको सरकारको पालामा राष्ट्रिय योजना आयोगको सदस्य भईबजेट र कार्यक्रम निर्माणमा अहम्भूमिका खेलेको थिएँ । २०५६ सालको निर्वाचनमा एमालेको तर्फबाट प्रतिनिधिसभाको सदस्यसमेत निर्वाचित भएको थिएँ । पार्टीको संगठित सदस्य लिएयता अविछिन्नरूपमा आर्थिक फाँटसँग सम्बन्धित विभागहरूमा रही पार्टीको काम गर्दैआएको थिएँ ।

नेपाल बुद्धिजीवी परिषद्को संस्थापक उपाध्यक्ष हुँदै सल्लाहकारको भूमिका निर्वाह गर्दैआएको थिएँ । वाम बुद्धिजीवीहरूबाट एमाले क्रमशः दक्षिण भासमा जाँदैछ भन्ने टिकाटिप्पणी हुँदै आएको थियो । म स्वयम्आठौँ महाधिवेशनमा प्रस्तुत राजनीतिक प्रतिवेदनबाट एमालेप्रति झस्केको थिएँ ।

मैले उक्त महाधिवेशनको समूहगत छलफलमा राजनीतिक प्रतिवेदनमा विभिन्न विषयमा फरक मत र दृष्टिकोणसमेत प्रस्तुत गरेको थिएँ । उक्त राजनीतिक प्रतिवेदन आफैँमा अस्पष्ट र विरोधाभाषपूर्णछ । राजनीतिक प्रतिवेदनको पेज १८९ मा यतिबेला सामन्ती, प्रतिगामी तथा यथास्थितिवादी शक्तिहरू नै नेपाली जनताका प्रधान शत्रु वा निशाना हुन्। तर, त्यही प्रतिवेदनको पेज २२८ र २२९ मा भनिएको छ- यतिबेला अर्धसामन्ती अर्थतन्त्र विस्तारै विघटनतिर जाँदैछ.... । अहिलेको संक्रमणकालमा नेपाली समाज अर्धपुँजीवादी चरित्र लिएर अगाडि बढ्दैछ.... । अर्थतन्त्रको अर्धसामन्ती चरित्र विघटनतिर जाने अवस्थामा समाजमा सामन्तीवर्गसँग प्रधान अन्तरविरोध कसरी हुन सक्दछ ? त्यस्तै प्रतिवेदनको धेरै ठाउँमा जनताको प्रधान अन्तर विरोध दलाल नोकरशाही पुँजीवादसँग समेत रहेको कुरा गरिएको छ । अर्धपुँजीवादी अवस्था र दलाल नोकरशाही पुँजीवाद के एउटै हुन् ? अझ सिङ्गो दस्तावेजमा दलाल, नोकरशाही पुँजीवादबारे स्पष्ट गर्नेर त्यसलाईकसरी समाप्त गरिनेछ भन्ने चर्चासमेत छैन । यसरी अहिले दक्षिणपन्थी र यथास्थितिवादी शक्तिहरूसँग साँठगाँठ गरी सरकारको नेतृत्व गर्नेजुन कार्यनेकपा एमालेबाट भएको छ । त्यो राजनीतिक प्रतिवेदनमा उल्लेखित प्रधान अन्तर विरोधसम्बन्धी उसको ठहरविपरीत छ । अब एमालेका लागि यथास्थितिवादी शक्ति को हो भनेर प्रश्न गर्नुपर्नेअवस्था खडा भएको छ ।

यो जगजाहेर छ कि हिजो नेकपा माओवादीले अघि सारेको कार्यनीतिसँग मेरो पूरै असहमति रहिआएको थियो । तर, १२ बुँदे सम्झौता र तत्पश्चात्शान्तिपूर्णजनआन्दोलनमा उसको निर्णायक भूमिका लगत्तै बृहत्शान्तिसम्झौता र त्यसप्रतिको प्रतिबद्धता तथा कानुनको शासन, लोकतान्त्रिक विधि र प्रक्रियामा समर्पित हुँदै मुलुकमा रहेको शोषण, उत्पीडन र पछौटेपनका मूल कारक तत्वहरूको सम्बोधनमार्फत्नेपाली समाजलाईअग्रगमनतर्फलैजान ऊ जसरी अघि बढिरहेको छ, त्यसबाट वाम विचारमा आस्था राख्नेहरूको ऊप्रति अरू आकर्षण बढेर गएको छ । नागरिक सर्वोच्चता र राष्ट्रियताको सन्दर्भमा कसैसँग सम्झौता नगर्नेबरु सरकारबाटै हट्नेसम्मको जुन विशिष्ट ऐतिहासिक उदाहरण नेपाली जनताको सामु उसले पेस गरेको छ, ऊ राष्ट्र र जनताप्रति कति समर्पित छ भन्ने थप रूपमा पुष्टि भएको छ । यसबाट एकीकृत नेकपा माओवादीप्रतिको मेरो सम्मान र आस्था बढेको छ । त्यसैले म आज नेकपा एमाले पार्टीपरित्याग गर्दैएकीकृत नेकपा माओवादीमा समाहित हुने घोषणा गर्दछु ।

नेपाली समाजमा रहेको सदियौँदेखिको संरचनागत र सामाजिक द्वन्द्वको सम्बोधन परिवर्तनकामी प्रगतिशील बाटोबाट मात्र सम्भव छ । त्यसको अगुवाईएकीकृत नेकपा -माओवादी) ले गरेकोछ भन्ने कुरा उसका विचार र कदमहरूले पुष्टि गरेका छन्। आज देशमा जे-जस्ता राजनीतिक मुद्दामा केन्दि्रत भएर संविधानसभामार्फत् सम्बोधन हुँदैछन्ती अधिकांश माग, आन्दोलन र जनविद्रोहको रूपमा उसैबाट अघि सारिएका हुन्।

यसै कारणले पनि अबको नयाँ ढङ्गको सामाजिक, आर्थिक रूपान्तरणको आन्दोलनको अगुवाईगर्नेजिम्मा नेपाली जनताले उसैलाईदिएका छन्। तर, आज कथित सर्वसत्तावादको नाममा जनतालाईभ्रमित गर्दैनेपाली समाजलाईजसरी पनि यथास्थितिमै राखी राख्ने वा पछाडि धकेल्ने षड्यन्त्र विभिन्न शक्तिहरूबाट भइरहेको छ । यस्तो षड्यन्त्रलाईचिर्दैअगाडि बढ्न एकीकृत नेकपा माओवादी पार्टीलाईबलियो र सुदृढ बढाउन आवश्यक छ ।

उसैको नेतृत्व र अगुवाईमा एकीकृत वाम आन्दोलन अघि बढाउन जरुरी छ । त्यसैले मबिना सर्तएकीकृत नेकपा -माओवादी) पार्टीमा समाहित भइरहेको बेला तमाम वाम बुद्धिजीवीहरूलाईइतिहासले दिएको विशिष्ट कार्यभार पूरा गर्दैलोककल्याणमा आधारित समृद्ध नेपालको द्रूत निर्माणमा योगदान पुर्‍याउने गरी एकीकृत नेकपा माओवादी पार्टीलाईबलियो बनाउने कार्यमा सहयोग पुर्‍याउन हार्दिक अपिलसमेत गर्दछु ।